چالش‌های تحقق عدالت اجتماعی در نظام‌های حقوقی فقه‌مبنا
کد مقاله : 1074-JUSTICECON (R1)
نویسندگان:
محمدهادی حاضری *1، سیدجواد راثی ورعی2
1بلوار شهید صدوقی کوچه52 مجتمع الهیه3
2پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
چکیده مقاله:
مقاله حاضر در صدد پاسخ‌گویی به پرسش اصلی چالش‌های قانون‌گذاری عادلانه در جهت تحقق عدالت اجتماعی، در نظام‌های حقوقی فقه‌مبنا است. داده‌های تحقیق نشان می‌دهد دو سنخ چالش اصلی وجود دارند؛ یکی چالش‌های عدالت در فقه، و دوم چالش‌های میان فقه و قانون. چالش‌های نوع اول با نظریه عدالت عقلی و چالش‌های نوع دوم با نظریه اصالت قانون می‌توانند در جهت رفع حرکت کنند. مسأله عدالت در فقه این گونه حل می‌شود که خداوند متعال براى اینکه بشر را به یک سلسله مصالح واقعى که سعادت او در آن است برساند یک سلسله امور را واجب یا مستحب کرده است. برای استنباط و کشف اراده الهی باید به عقل تمسک جست. به عبارت دیگر، ویژگی‌های مقام ثبوت شرع غیر از مقام اثبات آن است. تشخیص عرفی غیرتخصصی اگر از عقلانیت و قطع‌آوری نابرخوردار باشد، فاقد اعتبار و در قیاس استنباط جایی ندارد. مسأله فقه و قانون نیز این گونه حل می‌شود که فقاهتی قابل اعتنا است که بتواند از پس قانون و اداره قانونی کشور برآید. اما قانونی که عادلانه باشد. چون قانون ناعادلانه قابل استناد به شرع نیست و از مجرای تقنین خارج خواهد شد. به دیگر سخن، فقه در خدمت بلکه ضامن عدالت در نظام اسلامی خواهد بود.
کلیدواژه ها:
فقه، عدالت اجتماعی، قانون، عقل، فلسفه‌حقوق اسلامی
وضعیت : مقاله برای ارائه شفاهی پذیرفته شده است